ZABURZENIA ODŻYWIANIA
Zaburzenia odżywiania – co to takiego?
Czy pochłania Cię temat jedzenia oraz wagi tak bardzo, że trudno Ci się skoncentrować się na czymś innym? Jeśli tak, może to być wczesna oznaka zaburzeń odżywiania – czyli grupy zaburzeń psychicznych, które wymagają leczenia. Zaburzenia odżywiania są spowodowane nadmiernym lękiem przed przybraniem na wadze. Zarówno w anoreksji (jadłowstręcie psychicznym), w bulimii (żarłoczności psychicznej) czy w dysmorfii, obecny jest zaburzony obraz ciała. Osoby doświadczające zaburzeń odżywiania przeszacowują jego wielkość, czyli postrzegają je jako większe, aniżeli jest w rzeczywistości.
„Anoreksja – jest mnie mało, choć to wciąż jeszcze za dużo. Bulimia – jestem coraz większa, choć jest mnie coraz mniej.” Autor nieznany.
Jakie czynniki mogą wiązać się z rozwojem zaburzeń odżywiania?
Szeroko rozumiane zdrowie psychiczne może być czynnikiem protekcyjnym lub sprzyjającym rozwojowi zaburzeń odżywiania. Wspólnym mianownikiem osób cierpiących na te schorzenie jest niskie poczucie wartości, mała odporność na presję społeczną, wysoki poziom stresu, impulsywność. Charakterystyczne cechy to także neurotyzm, perfekcjonizm oraz zaburzenia obsesyjno-kompulsywne.
Istotną rolę odgrywają w rozwoju zaburzenia odgrywają geny. Osoby, których krewni pierwszego stopnia zmagali się z zaburzeniami odżywiania, są bardziej narażone na rozwój zaburzenia. Geny to jednak nie wszystko.
Inny znaczący aspekt to środowisko oraz media społecznościowe, które podkreślają wartość „szczupłego” ciała jako kryterium piękna kobiety oraz rozwoju mięśni u mężczyzn, a to powoduje dążenie do nierealistycznych standardów. Zaburzenia odżywiania występują częściej w rodzinach, w których w dzieci były nadmiernie kontrolowane przez swoich rodziców. Nieprawidłowe postawy rodzicielskie mogą sprzyjać zaburzeniom odżywiania, największe znaczenie ma nadmierne skupianie się opiekunów na masie ciała, zarówno swojej, jak i dziecka.
W przypadku młodych osób opinia rówieśników może być czynnikiem wyzwalającym zaburzenie. Dyskredytowanie może przybierać formę dokuczania lub wyśmiewania z powodu zbyt wysokiej wagi. Warto pamiętać, że doświadczenie wykorzystywania seksualnego lub znęcania się fizycznego również może przyczynić się do rozwoju zaburzeń odżywiania.
Objawy zaburzeń odżywiania będą różnić się w zależności od osoby oraz od rodzaju choroby. Jest jednak szereg sygnałów ostrzegawczych, które mogą wskazywać na istnienie takiego problemu, tj.:
- pomijanie posiłków
- nagła rezygnacja ze wspólnych posiłków
- znaczna utrata masy ciała
- wprowadzenie restrykcji odnoście pór spożywanych posiłków
- wykluczenie konkretnych grup produktów (np. wykluczenie tłuszczu z diety albo nagłe przejście na wegetarianizm)
- intensywne uprawianie ćwiczeń fizycznych w celu spalenia kalorii
- obniżony nastrój, trudności z koncentracją uwagi, chwiejność emocjonalna
- wycofanie się lub ograniczenie kontaktów interpersonalnych
- zaburzenia hormonalne, miesiączkowania, obniżone libido
- odczuwanie niezadowolenia z wyglądu
- podporządkowywanie planu dnia diecie i ćwiczeniom fizycznym
Objawy wynikające z zaburzeń odżywiania występujące u osób z wyraźną niedowagą:
- jedzenie rytualne (np. na tych samych talerzach i tymi samymi sztućcami)
- powolne jedzenie
- poczucie sytości nawet po niewielkich ilościach pokarmów
- używanie dużej ilości przypraw
- gromadzenie jedzenia
- nadmierna koncentracja na myślach związanych z jedzeniem i produktami spożywczymi
- koncentracja na wszystkim, co dotyczy jedzenia (np. czytanie przepisów, gotowanie dla innych, potraw, których się nie je)
Nie ma wątpliwości co do tego, że kwestią absolutnie kluczową jest podjęcie terapii oraz zaangażowanie w terapię. W zaburzeniach odżywiania, podobnie jak w przypadku wielu zaburzeń, zakres zmiany jaki następuje w ciągu pierwszych tygodni terapii jest, jest dobrym predyktorem ostatecznego wyniku.
Pamiętajmy, że ostatecznie bez podjęcia leczenia, zaburzenie odżywiania może prowadzić do poważnych i potencjalnie śmiertelnych komplikacji zdrowotnych.
Źródła wiedzy i inspiracji, za sprawą których powstał artykuł:
Christopher G. Fairburn „Terapia poznawczo-behawioralna i zaburzenia odżywiania”
Christine Padesky „Umysł ponad nastrojem”
Tagi: zaburzenia odżywiania, anoreksja, bulimia, dysmorfia, niskie poczucie wartości, zdrowie psychiczne, zaburzenia hormonalne, miesiączkowania