ZABURZENIA ODŻYWIANIA
Zaburzenia odżywiania – co to takiego?
Czy pochłania Cię temat jedzenia oraz wagi tak bardzo, że trudno Ci się skoncentrować się na czymś innym? Jeśli tak, może to być wczesna oznaka zaburzeń odżywiania – czyli grupy zaburzeń psychicznych, które wymagają leczenia. Zaburzenia odżywiania są spowodowane nadmiernym lękiem przed przybraniem na wadze. Zarówno w anoreksji (jadłowstręcie psychicznym), w bulimii (żarłoczności psychicznej) czy w dysmorfii, obecny jest zaburzony obraz ciała. Osoby doświadczające zaburzeń odżywiania przeszacowują jego wielkość, czyli postrzegają je jako większe, aniżeli jest w rzeczywistości.
„Anoreksja – jest mnie mało, choć to wciąż jeszcze za dużo. Bulimia – jestem coraz większa, choć jest mnie coraz mniej.” Autor nieznany.
Jakie czynniki mogą wiązać się z rozwojem zaburzeń odżywiania?
Szeroko rozumiane zdrowie psychiczne może być czynnikiem protekcyjnym lub sprzyjającym rozwojowi zaburzeń odżywiania. Wspólnym mianownikiem osób cierpiących na te schorzenie jest niskie poczucie wartości, mała odporność na presję społeczną, wysoki poziom stresu, impulsywność. Charakterystyczne cechy to także neurotyzm, perfekcjonizm oraz zaburzenia obsesyjno-kompulsywne.
Istotną rolę odgrywają w rozwoju zaburzenia odgrywają geny. Osoby, których krewni pierwszego stopnia zmagali się z zaburzeniami odżywiania, są bardziej narażone na rozwój zaburzenia. Geny to jednak nie wszystko.
Inny znaczący aspekt to środowisko oraz media społecznościowe, które podkreślają wartość „szczupłego” ciała jako kryterium piękna kobiety oraz rozwoju mięśni u mężczyzn, a to powoduje dążenie do nierealistycznych standardów. Zaburzenia odżywiania występują częściej w rodzinach, w których dzieci były nadmiernie kontrolowane przez swoich rodziców. Nieprawidłowe postawy rodzicielskie mogą sprzyjać zaburzeniom odżywiania, największe znaczenie ma nadmierne skupianie się opiekunów na masie ciała, zarówno swojej, jak i dziecka. Zbyt duży nacisk na wygląd zewnętrzny oraz nieustanne porównywanie dzieci do innych może prowadzić do niskiej samooceny i braku akceptacji własnego ciała. Ponadto, krytyczne uwagi dotyczące jedzenia lub sylwetki mogą wywoływać u najmłodszych poczucie winy oraz stres związany z posiłkami. W rezultacie, takie warunki domowe mogą przyczyniać się do rozwoju różnych form zaburzeń, takich jak anoreksja czy bulimia.
W przypadku młodych osób opinia rówieśników może być czynnikiem wyzwalającym zaburzenie. Dyskredytowanie może przybierać formę dokuczania lub wyśmiewania z powodu zbyt wysokiej wagi. Warto pamiętać, że doświadczenie wykorzystywania seksualnego lub znęcania się fizycznego również może przyczynić się do rozwoju zaburzeń odżywiania. Wówczas wsparcie psychologiczne online będzie sposobem na poradzenie sobie z dawnymi traumami, które są pośrednią przyczyną problemów o podłożu psychicznym.
Jakie są sygnały ostrzegawcze?
Objawy zaburzeń odżywiania będą różnić się w zależności od osoby oraz od rodzaju choroby. Jest jednak szereg sygnałów ostrzegawczych, które mogą wskazywać na istnienie takiego problemu, tj.:
- pomijanie posiłków
- nagła rezygnacja ze wspólnych posiłków
- znaczna utrata masy ciała
- wprowadzenie restrykcji odnoście pór spożywanych posiłków
- wykluczenie konkretnych grup produktów (np. wykluczenie tłuszczu z diety albo nagłe przejście na wegetarianizm)
- intensywne uprawianie ćwiczeń fizycznych w celu spalenia kalorii
- obniżony nastrój, trudności z koncentracją uwagi, chwiejność emocjonalna
- wycofanie się lub ograniczenie kontaktów interpersonalnych
- zaburzenia hormonalne, miesiączkowania, obniżone libido
- odczuwanie niezadowolenia z wyglądu
- podporządkowywanie planu dnia diecie i ćwiczeniom fizycznym
Objawy wynikające z zaburzeń odżywiania występujące u osób z wyraźną niedowagą:
- jedzenie rytualne (np. na tych samych talerzach i tymi samymi sztućcami)
- powolne jedzenie
- poczucie sytości nawet po niewielkich ilościach pokarmów
- używanie dużej ilości przypraw
- gromadzenie jedzenia
- nadmierna koncentracja na myślach związanych z jedzeniem i produktami spożywczymi
- koncentracja na wszystkim, co dotyczy jedzenia (np. czytanie przepisów, gotowanie dla innych, potraw, których się nie je)
Zburzenia odżywiania i ich wpływ na zdrowie fizyczne
Zaburzenia odżywiania mają znaczący wpływ na zdrowie fizyczne, prowadząc do szeregu poważnych komplikacji zdrowotnych. Dlatego tak ważne jest to, aby reagować na wszelkie symptomy, które mogą świadczyć o zmaganiu się z tego typu problemem. Przede wszystkim, osoby cierpiące na takie zaburzenia często zmagają się z niedoborami składników odżywczych, co jest wynikiem niewystarczającej ilości spożywanych kalorii oraz niezbędnych witamin i minerałów. Niedobory te osłabiają układ odpornościowy, prowadzą do anemii, osteoporozy, a także problemów z włosami, skórą i paznokciami.
Kolejne poważne konsekwencje obejmują układ sercowo-naczyniowy. Skrajne ograniczenie kalorii i niedobory pokarmowe mogą prowadzić do zaburzeń rytmu serca, obniżenia ciśnienia krwi i tętna, a w ciężkich przypadkach do niewydolności serca. W przypadku bulimii, częste wymioty mogą powodować zaburzenia elektrolitowe, które również zwiększają ryzyko problemów sercowych. Dodatkowo, zaburzenia odżywiania mogą powodować poważne uszkodzenia układu trawiennego. Na przykład, osoby cierpiące na bulimię często doświadczają podrażnień i uszkodzeń przełyku oraz erozji szkliwa zębów z powodu częstych wymiotów. Anoreksja natomiast może prowadzić do spowolnienia motoryki jelit, co skutkuje przewlekłymi zaparciami i bólami brzucha. W skrajnych przypadkach, długotrwałe niedożywienie może uszkodzić wątrobę, nerki i inne narządy wewnętrzne, co stanowi poważne zagrożenie dla życia.
Od czego zacząć?
Nie ma wątpliwości co do tego, że kwestią absolutnie kluczową jest podjęcie terapii oraz zaangażowanie w terapię. W zaburzeniach odżywiania, podobnie jak w przypadku wielu zaburzeń, zakres zmiany jaki następuje w ciągu pierwszych tygodni terapii jest dobrym predyktorem ostatecznego wyniku. Pamiętajmy, że ostatecznie bez podjęcia leczenia, zaburzenie odżywiania może prowadzić do poważnych i potencjalnie śmiertelnych komplikacji zdrowotnych.
Jeśli problem ten dotyczy dziecka lub nastolatka, szczególną czujność powinni zachować rodzice, szybko podejmując odpowiednie kroki. Ważne jest, aby nie zwlekać ze skorzystaniem z pomocy specjalisty. Psycholog online to najlepsze rozwiązanie, aby zapewnić dziecku wsparcie bez wychodzenia z domu. Sesje odbywają się całkowicie zdalnie, dzięki czemu osoba zmagająca się z zaburzeniami odżywiania czuje się swobodnie. Warto podkreślić, że szczególnie młodszym pacjentom znacznie łatwiej jest opowiadać o swoich problemach w domowym zaciszu.
Wsparcie psychologiczne online w leczeniu zaburzeń odżywiania – MindFree
Terapia psychologiczna podjęta na odpowiednim etapie to najskuteczniejszy sposób na pokonanie zaburzeń odżywiania. Nierzadko rozmowy ze specjalistą przynoszą rezultaty już po pierwszych kilku tygodniach. Jak leczyć zaburzenia odżywiania? Wystarczą regularne sesje z psychologiem, aby nauczyć się powstrzymywania mechanizmów, które podtrzymują zaburzenie. W niektórych przypadkach równolegle prowadzona jest psychoterapia z farmakoterapią.
Na początku terapeuta pomoże lepiej zrozumieć podłoże całego problemu. Bardzo ważne jest przy tym, aby osoba zmagająca się z zaburzeniami odżywiania zyskała świadomość, że rzeczywiście nie radzi sobie ze swoją przypadłością. Dzięki skutecznej terapii online poczuje się zmotywowana do zmian, wiedząc, że dotychczasowe postępowanie może zagrażać zdrowiu i ogólnemu samopoczuciu.
Na czym polega główna część terapii przy zaburzeniach odżywiania?
Kluczowy element terapii online przeprowadzanej przy zaburzeniach odżywiania, polega na przepracowaniu mechanizmów, które podtrzymują problemy związane na przykład z jedzeniem kompulsywnym lub bulimią. Następnie psycholog pomaga w ich pokonaniu i ustala kolejne zmiany, jakie należy wdrożyć. Osoba zmagająca się z zaburzeniami krok po kroku zmienia swoje dotychczasowe przyzwyczajenia i na bieżąco informuje specjalistę o dokonanych postępach. Rozmowa z psychologiem online pomaga choremu uświadomić sobie, że terapia przynosi pierwsze efekty, co dodatkowo motywuje go do dalszych działań.
Na skuteczność wsparcia psychologicznego online wpływa także dostosowanie terapii do intensywności zaburzeń odżywiania oraz ich specyfiki. Psycholog już na pierwszym spotkaniu może ocenić, jak często powinny odbywać się sesje online, aby w jak najszybszym czasie przyniosły rezultaty. Zazwyczaj na początkowym etapie częstotliwość rozmów jest zwiększona, co pozwala osiągnąć postawione cele i zmotywować chorego. Warto podkreślić, że czas trwania terapii w dużej mierze zależy od motywacji osoby zmagającej się z zaburzeniami.
Źródła wiedzy i inspiracji, za sprawą których powstał artykuł:
Christopher G. Fairburn „Terapia poznawczo-behawioralna i zaburzenia odżywiania”
Christine Padesky „Umysł ponad nastrojem”