POCZUCIE WARTOŚCI
W jaki sposób kształtuje się poczucie własnej wartości?
Poczucie własnej wartości budowane jest w procesie wychowania i socjalizacji na zasadach opierających się o rodzaj złożonego warunkowania, czyli procesu uczenia. Dla dziecka głównym wskaźnikiem tego jaka jest jego wartość, będą jego rodzice oraz najbliższe otoczenie, potem rówieśnicy oraz środowisko szkolne itp. Samoocena dziecka kształtuje się w trakcie interakcji ze światem: podczas zabawy, nawiązywania relacji, kolejnych osiągnięć nauce lub ich braku. Oznacza to, że jak coś zrobimy, to ktoś inny to skomentuje, albo zareaguje w inny sposób, pochwali, skrytykuje lub tego nie zauważy (ignoruje / pominie / bagatelizuje).
“Jest ciekawym paradoksem to, że dopiero kiedy akceptuję siebie takiego, jakim jestem, mogę się zmienić.” Carl Rogers
Reakcje otoczenia mogą wzmacniać, osłabiać, lub nawet neutralizować zachowanie. Na przykład, jeśli dziecko zrobi coś bardzo dobrze w szkole, wówczas nauczyciel je pochwali, jeśli pochwali się tym po przyjściu do domu, również otrzymując pochwałę, to będzie to wzmocnienie pozytywne. Jeśli dziecko dostanie złą ocenę, pomimo wysiłku włożonego w naukę, w szkole doświadczy porównywania lub krytyki, następnie powie o tym w domu rodzicom i również doświadczy krytyki, będzie to wzmocnienie negatywne.
Zdarza się, że nadmierna krytyka, brak wsparcia, wyśmiewanie dziecka, może sprawić, że dziecko zaczyna myśleć o sobie: „jestem beznadziejny i nic nie potrafię”. Może nabyć przekonanie: „jestem niewarty miłości”, „to moja wina, że rodzice się denerwują”, „jestem gorszy i przysparzam samych trudności”.
W jaki sposób poznać, że mamy problem z poczuciem wartości?
Pierwszym sygnałem, problemu z poczuciem własnej wartości może być to, gdy ktoś nas chwali, a nam wydaje się, że jest to nieprawdziwe lub wręcz podejrzane. Jest to sygnał, że warto przyjrzeć się swojej samoocenie.
„Ten kto zna swoją wartość, nie potrzebuje potwierdzenia.
Ten, kto czuje się ważny, nie umniejsza nikogo.
Ten, kto jest naprawdę silny, pomaga wzrastać innym.
Ten, kto jest szczęśliwy, pragnie szczęścia innych.” J. Sadess
Przede wszystkim pomocna będzie psychoterapia indywidualna. Należy zacząć od tego, że jeżeli zauważymy u siebie skłonności do niskiej samooceny, należy jak najszybciej zacząć nad tym pracować. Podobnie jak nieleczona choroba może prowadzić do groźnych powikłań, niedbanie o swój stan psychiczny, może być niebezpieczne. Celem psychoterapii będzie budowanie stabilnej i pozytywnej samooceny, poprawa poczucia własnej wartości i atrakcyjności. Jest to proces, który wymaga czasu. Czasu, który warto sobie dać, jeśli chcemy poprawić jakość swojego życia.
